Gıda alerjileri, birçok insanın yaşam kalitesini etkileyen yaygın bir sağlık sorunudur. Bununla birlikte, bazı gıdalara karşı olan alerjiler, özellikle anafilaksi olarak adlandırılan ciddi bir reaksiyonla sonuçlanabilir. Anafilaksi, hızlı bir tıbbi müdahale gerektiren ve hayatı tehdit edebilen bir durumdur. Bu makalede, anafilaksi ve gıda alerjileri hakkında daha fazla bilgi edineceksiniz.
Gıda Alerjileri Nedir?
Gıda alerjileri, vücudun bir yiyeceğe yanlışlıkla zararlı bir madde olarak tepki verdiği bir durumdur. İnsanlar genellikle alerjen olarak adlandırılan bu yiyecekleri tüketebilirler ve hiçbir sorun yaşamazlar. Ancak bazı kişilerin bağışıklık sistemi, alerjenleri vücudu tehlikeli bir şekilde saldıran yabancı maddeler olarak algılar ve bu da alerjik reaksiyonlara yol açar.
Gıda alerjileri çok çeşitli yiyeceklere karşı gelişebilir, ancak en yaygın alerjenler arasında fındık, fındık, süt, yumurta, soya, buğday, deniz ürünleri ve kabuklu deniz ürünleri bulunur.
Anafilaksi Nedir?
Anafilaksi, gıda alerjisi veya başka bir alerjen nedeniyle ortaya çıkabilen şiddetli ve hızlı bir alerjik reaksiyondur. Bu durum, vücudun bir alerjene aşırı tepki vermesi sonucu meydana gelir ve saniyeler içinde yaygın belirtiler gelişebilir. Anafilaksi, hava yollarının daralmasına, düşük kan basıncına, döküntülere, mide problemlerine ve hatta bilinç kaybına yol açabilir.
Gıda Alerjisi ve Anafilaksi Arasındaki İlişki
Gıda alerjileri anafilaksiyi tetikleyebilir, ancak her gıda alerjisi anafilaksiye neden olmaz. Anafilaksi riski, bireyden bireye değişebilir ve genellikle daha önce şiddetli alerjik reaksiyonlar yaşayanlarda daha yüksektir. Ayrıca, bazı yiyecekler daha sık anafilaksiye neden olur, özellikle fındık, fındık ve deniz ürünleri gibi alerjenler.
Anafilaksi Belirtileri Nelerdir?
Anafilaksi belirtileri hızla ortaya çıkabilir ve şunları içerebilir:
Ciltte döküntüler veya kaşıntı
Düşük kan basıncı
Hırıltılı solunum veya nefes almada zorluk
Mide bulantısı veya kusma
Düşük kalp atış hızı
Bilinç kaybı
Bu belirtiler, anafilaksiyi teşhis etmek için kullanılır ve hemen tıbbi müdahale gerektirir.
Anafilaksi Nasıl Tedavi Edilir?
Anafilaksi acil bir tıbbi durumdur ve derhal tedavi gerektirir. En yaygın tedavi, epinefrin adı verilen bir ilacın kas içi enjeksiyonuyla yapılır. Epinefrin, kan basıncını yükseltir, hava yollarını genişletir ve belirtileri hızla hafifletir.
Ancak epinefrin enjekte edildikten sonra bile kişi hastaneye götürülmelidir çünkü ikinci bir anafilaktik reaksiyon, biphasik anafilaksi olarak adlandırılır, gelişebilir.
Gıda Alerjilerini Yönetme ve Önleme
Gıda alerjilerini yönetmenin en iyi yolu, alerjen maddelerden kaçınmaktır. Bu, gıda etiketlerini dikkatle okumayı ve restoranlarda yiyeceklerin içeriklerini sormayı içerir. Ayrıca, gıda alerjilerinizi çevrenizdeki insanlara ve sağlık profesyonellerine bildirmeniz önemlidir.
Son olarak, bir gıda alerjisi durumunda acil bir duruma karşı hazır olun. Eğer doktorunuz size epinefrin otomatik enjektörü reçete ederse, bunu her zaman yanınızda taşımalısınız ve nasıl kullanılacağını öğrenmelisiniz.
Gıda alerjileri ve anafilaksi, ciddi bir sağlık endişesi olabilir, ancak doğru önlemler alınarak yönetilebilir ve risk azaltılabilir. Alerjiye sahip olanlar ve çevrelerindeki insanlar, bu konuda bilinçli olmalı ve acil durumlar için hazırlıklı olmalıdır.
Anafilaksi belirtileri genellikle bir alerjene maruz kalmadan dakikalar içinde ortaya çıkar. Ancak bazen anafilaksi, maruziyetten yarım saat veya daha uzun bir süre sonra da meydana gelebilir. Nadir durumlarda anafilaksi saatler sonra da gelişebilir. İşte belirtiler:
Cilt reaksiyonları, kaşıntı, kabarıklık ve kızarıklık veya soluk bir cilt dahil
Düşük kan basıncı (hipotansiyon)
Hava yollarının daralması ve şişmiş bir dil veya boğaz, bu da hırıltı ve solunum zorluğuna neden olabilir
Güçsüz ve hızlı nabız
Bulantı, kusma veya ishal
Baş dönmesi veya bayılma
Doktora Ne Zaman Başvurmalı?
Şiddetli bir alerjik reaksiyonunuz, çocuğunuzun veya yanınızda bulunan başka bir kişinin olması durumunda acil tıbbi yardım arayın. Belirtilerin geçip geçmeyeceğini beklemeyin.
Bir adrenalin otomatik enjektör taşıyorsanız ve bir saldırınız olursa, enjekte etmek hemen uygulayın. İğne enjeksiyonundan sonra belirtiler düzelirse bile, alerjene daha fazla maruz kalmadan belirtilerin tekrarlanmadığından emin olmak için hala acil servise gitmeniz gerekecektir. Bu ikinci reaksiyona “biphasic anafilaksi” denir.
Siz veya çocuğunuz daha önce şiddetli bir alerji atağı geçirdiyseniz veya anafilaksi belirtileri yaşandıysa, bir randevu alın.
Anafilaksinin teşhisi ve uzun vadeli yönetimi karmaşıktır, bu nedenle muhtemelen alerji ve immünoloji konusunda uzmanlaşmış bir doktora gitmeniz gerekecektir.
Nedenler
Bağışıklık sistemi, yabancı maddelere karşı savunma sağlayan antikorlar üretir. Bu, belirli bakteri veya virüsler gibi zararlı bir yabancı madde olduğunda iyi bir şeydir. Ancak bazı insanların bağışıklık sistemleri, normalde alerjik bir reaksiyona neden olmayan maddelere aşırı tepki verebilir.
Alerji belirtileri genellikle hayati tehlike oluşturmaz, ancak şiddetli bir alerjik reaksiyon anafilaksiye yol açabilir. Siz veya çocuğunuz daha önce sadece hafif bir anafilaktik reaksiyon geçirmiş olsanız bile, alerjiye neden olan maddeye başka bir maruziyetten sonra daha şiddetli anafilaksi riski vardır.
Çocuklarda en yaygın anafilaksi tetikleyicileri fındık, ağaç fındığı, balık, deniz ürünleri, buğday, soya, susam ve süt gibi gıda alerjileridir. Yetişkinlerde ise fındık, kabuklu deniz ürünleri, balık, susam ve deniz ürünlerine alerjiye ek olarak, anafilaksi tetikleyicileri şunlar olabilir:
Antibiyotikler, aspirin ve reçetesiz satılan diğer ağrı kesiciler ve bazı görüntüleme testlerinde kullanılan intravenöz (IV) kontrast
Arılardan, sarı yaban arılarından, eşek arılarından, yaban arılarından ve ateş karıncalarından gelen sokmalar
Lateks
Nadir olsa da, bazı insanlar egzersiz yaparken, koşu gibi aerobik egzersizden veya yürüyüş gibi daha az yoğun fiziksel aktiviteden anafilaksi geliştirebilir. Egzersiz yaparken veya hava sıcak, soğuk veya nemliyken belirli yiyecekleri tüketmenin de bazı insanlarda anafilaksi ile ilişkilendirildiği görülmüştür. Egzersiz yaparken almanız gereken önlemler hakkında sağlık hizmeti sağlayıcınızla konuşun.
Eğer alerji atağınızın neyi tetiklediğini bilmiyorsanız, bazı testler alerjeni tanımlamaya yardımcı olabilir. Bazı durumlarda, anafilaksis nedeni tespit edilemez (idiyopatik anafilaksi).
Risk Faktörleri
Anafilaksi için bilinen çok sayıda risk faktörü yoktur, ancak riski artırabilecek bazı faktörler şunlar olabilir:
Önceki anafilaksi. Daha önce anafilaksi geçirdiyseniz, bu ciddi reaksiyonu geçirme riskiniz artar. Gelecekteki reaksiyonlar ilk reaksiyondan daha şiddetli olabilir.
Alerjiler veya astım. Bu durumları olan kişilerde anafilaksi riski artar.
Bazı diğer durumlar. Bu, kalp hastalığı ve belirli bir tür beyaz kan hücresinin (mastositoz) anormal bir birikimini içerir.
Komplikasyonlar
Bir anafilaktik reaksiyon yaşamı tehdit edebilir – solunumu veya kalbi durdurabilir.
Önleme
Anafilaksinin önlenmesinin en iyi yolu, bu ciddi reaksiyona neden olan maddelerden uzak durmaktır. Ayrıca:
Belirli ilaçlara veya diğer maddelere karşı alerjinizin olduğunu belirten bir tıbbi uyarı bileziği veya bileziği takın.
Her zaman reçete edilen ilaçlarla acil durum kitini bulundurun. Sağlık hizmeti sağlayıcınız içeriğini size tavsiye edebilir. Bir adrenalin otomatik enjektörünüz varsa, son kullanma tarihini kontrol edin ve süresi dolmadan önce reçeteyi yenilemeyi unutmayın.
Tüm sağlık hizmeti sağlayıcılarınıza reaksiyon gösterdiğiniz ilaçları bildirin.
Eğer sokan böceklere karşı alerjiniz varsa, dikkatli olun. Uzun kollu gömlekler ve pantolonlar giyin; çimen üzerinde çıplak ayakla yürümeyin; parlak renkler giymeyin; parfümler, kolonyalar veya kokulu losyonlar sürmeyin; ve açık soda kutularından dışarıda içmeyin. Sokan bir böceğin yanındaysanız sakince uzaklaşın ve böceğe vurmaktan kaçının.
Gıda alerjiniz varsa, satın aldığınız ve yediğiniz yiyeceklerin etiketlerini dikkatlice okuyun. Üretim süreçleri değişebilir, bu nedenle düzenli olarak sıkça tükettiğiniz yiyeceklerin etiketlerini kontrol etmek önemlidir.
Hazırlıklı Olun
Dikkatli olsanız bile, muhtemelen alerjik olduğunuz şeye bir noktada maruz kalacaksınız. Neyin anafilaktik bir reaksiyonun belirtileri olduğunu bilmek ve bu belirtileri hızlı ve etkili bir şekilde tedavi etmek için bir planınız olduğunda, bir alerji acil durumuna hızla ve etkili bir şekilde yanıt verebilirsiniz.
Kaynaklar
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/anaphylaxis/symptoms-causes/syc-20351468
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6016602/
https://www.foodallergyawareness.org/food-allergy-and-anaphylaxis/food-allergy-basics/food-allergy-basics/
